Troya Müze Müdürü Rıdvan Gölcük, yaptıkları araştırma sırasında keşfettikleri Anadolu’da “çobanaşı” olarak da bilinen telemenin tanımına ait Troya Müzesi’nde basın mensuplarına bilgi verdi.
Gölcük, Homeros’un İlyada’sında gastronomiye ait neler bulunabileceğine yönelik çalışma sırasında hiç beklemedikleri bir keşif yaşadıklarını söyledi.
İlyada’da, mitolojide “savaş tanrısı” Ares’in yaralanmasının akabinde ne kadar süratli düzgünleştiğini göstermek için Homeros’un bir örnek verdiğini aktaran Gölcük, “Diyor ki ‘Ak süte incirin sütünü damlatırsın, karıştırırsın ya hani ve hemencecik göz önünde mayalanıverir hemen’ Bunu gördüğümüzde incirin sütüyle süt mayalanır mı diye çok şaşırdık ve çabucak bir araştırmaya girdik” dedi.
Gölcük, Anadolu’da bilhassa Yörükler ortasında Adana, Hatay, Mersin civarında yeni sağılmış keçi sütüne incir sütü damlatıldığında 5-6 dakika içinde mayalanma olduğunu, yapısal olarak yoğurda benzeyen bir eserin ortaya çıktığını ve bu esere teleme ismi verildiğini anlattı.
Homeros’un bahsettiği yiyeceğin, bugün Anadolu’da çobanaşı ya da teleme olarak bilinen eserin tanımı olduğunu gördüklerini ve denemeye başladıklarını bildiren Gölcük, şöyle devam etti:
“Keçi sütüne incir sütü damlatarak ya da incirin koluyla mayalanıp mayalanmadığını görmeye çalıştık. Neredeyse yalnızca 5 dakika içinde bir mayalanma gerçekleşti. Homeros’un destanında bahsedilen 2 bin 750 yıllık tarifle teleme yaptık. Anadolu’daki telemenin tanımının, 2 bin 750 yıllık Homeros metninde yer aldığı bugüne kadar bilinmiyordu. Hasebiyle bu yeni bir keşif oldu. A
Araştırmalar sonunda şunu gördük; incirin sütü aslında bir nevi lateks denilen bir husus. Keçi sütünü kestiren şey tam da bu unsurun kendisi. Homeros’taki bu tanım, Batıda hiç bilinmiyor yani incirin sütü ile keçi sütünün mayalanabileceği hiç bilinmiyorken, Homeros’un destanında yer alan bu telemenin neredeyse 3 bin yıldır devam ediyor olması, Homeros metninin Anadolu ile nasıl kuvvetli bir bağı olduğunu gösteriyor.”
Troya’da antik periyotta keçi yetiştiriciliği yaygındı
Rıdvan Gölcük, telemenin yalnızca keçi sütüyle yapılabildiğini lisana getirdi.
Destanda bundan bahsedilirken Troya’daki keçi sayısının da kıymetli bir bilgi olabileceğini tabir eden Gölcük, şöyle konuştu:
“Kazı sonuçları bize şunu gösteriyor; örneğin Troya-1 yerleşmesinden itibaren çıkan hayvan buluntularının yüzde 50’sinden fazlası keçilere ilişkin. Gökçeada’da hayvan buluntularının yüzde 75’i keçi. Bu bölge keçiyi ve keçi sütünü çok yeterli tanıyor.
Belki de Anadolu’da telemenin birinci yapıldığı yerlerden biri Çanakkale. Şimdiki emelimiz, Homeros’un bu tanımını Anadolu gastronomisinde uygunca tanıtmak. Zira bu sihir üzere bir şey. Süte incir sütü karıştırarak 5 dakikada mayalama elde etmek bir bakıma sihir üzere.”