Dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour, Siyonist hareketin değerli isimlerinden Baron Walter Rothschild’e 107 yıl evvel bugün (2 Kasım 1917) yazdığı mektupta Filistin topraklarında Musevilere bir “vatan” kurulmasını vadediyordu.
“Halksız vatana, vatansız halkı yerleştirme” telaffuzuyla yapılan kampanyalar çerçevesinde yazılan mektubun akabinde tarihi Filistin topraklarına büyük bir Yahudi göçü başlatıldı.
Önce Mekke Şerifi Hüseyin bin Ali’ye Arap Krallığı’nı vadeden, akabinde Sykes-Picot Antlaşması’yla Osmanlı İmparatorluğu’nun topraklarını Fransa ile paylaşan İngiltere, manda idaresi öncesi süreçte işgal altında tuttuğu tarihi Filistin topraklarında bir İsrail devletinin kurulmasına uzanan yolu hazırlamış oldu.
Balfour’un 107 yıl evvel yazdığı mektup ve akabinde sürdürdüğü manda idaresi ile Filistin topraklarını Musevilere “vatan” kılan ve devlet kurmalarına yol açan İngiltere, 2012’deki Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nda Filistin’in devlet olarak tanınmasına ait oylamada ise çekimser oy kullanmıştı.
“İsrail devletinin kurulmasında sahip oldukları rolden ötürü gurur duyduklarını ve Balfour Deklarasyonu’nun 100’üncü yıl dönümünü gururla kutlayacaklarını” söyleyen İngiltere Başbakanı Theresa May’in ülkesi ise 107 yıl evvel Filistin halkını yok sayarak 1948’de Filistin topraklarında İsrail devletinin kurulmasına yer hazırladı.
BALFOUR DEKLARASYONU NELERE YOL AÇTI?
İngiltere Dışişleri Bakanı Balfour’un Birinci Dünya Savaşı’nın üçüncü yılında Siyonist hareketin önde gelen figürlerinden Rothschild’e hitaben yazdığı “Filistin topraklarında Museviler için bir vatan vadeden” mektup, tarihe “Balfour Deklarasyonu” olarak geçti. Deklarasyon, İsrail devletinin kurulmasına giden süreçte en değerli kilometre taşı olarak görülüyor.
Rothschild ve Balfour ortasında karşılıklı yazışmalar sonunda hazırlanan deklarasyon, İngiltere’nin savaşa yeni dahil olan ABD’de güçlü olduğuna inandığı Yahudi diasporasını etkilemeyi amaçlıyordu.
“Saygıdeğer Lord Rotschild, Majestelerinin Hükümeti ismine kabineye sunulan ve kabul edilen Yahudi Siyonist isteklerini sempati ile karşılayan müteakip deklarasyonu iletmekten memnuniyet duyarım.” kelamlarıyla başlayan Balfour’un mektubu şöyle devam ediyordu:
“Majestelerinin Hükümeti, Filistin’de Yahudiler için bir ulusal yurt kurulmasını uygun karşılamaktadır ve bu gayenin gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak için elinden geleni yapacaktır. Filistin’deki mevcut Musevi olmayan toplumların sivil ve dini hakları ile öbür ülkelerde yaşayan Yahudilerin sahip oldukları hak ve politik statülerine ziyan verecek hiçbir şeyin yapılmayacağı açıkça anlaşılmalıdır.”
Balfour’un, “Bu deklarasyonu Siyonist Federasyonu’nun bilgisine sunmanızdan memnuniyet duyacağım.” kelamlarıyla son verdiği mektup, daha sonra İtalya, Fransa ve ABD’nin de takviyesini almıştı.
FİLİSTİNTOPRAKLARINA YAHUDİ GÖÇÜ ARTTI
Mektubun yazıldığı 2 Kasım 1917 tarihinden bir hafta sonra basınla paylaşılan Balfour Deklarasyonu’na savaş sonunda Osmanlı Devleti’nin imzaladığı Sevr Mutabakatı’nda yer verildi. Milletler Cemiyeti’nde 1922 yılında kabul edilen Filistin topraklarındaki İngiliz manda idaresinin temelini de bu deklarasyon oluşturdu.
Balfour Deklarasyonu sonrasında İngiliz mandası altındaki Filistin’e 1920-1940 ortası devirde Yahudi göçü sürat kazandı ve son olarak Avrupa’da İkinci Dünya Savaşı sırasında Musevilere yönelik Nazilerin gerçekleştirdiği soykırım sebebiyle göç oranı giderek arttı.
Bu süreçte Filistinliler, topraklarındaki Yahudi nüfusun artışına karşı çıkmaya çalıştı. Fakat İngilizlerin manda idaresini sonlandırarak Filistin’den çekilmesinin akabinde, 1948 yılında Filistinlilerin Nekbe (Büyük Felaket) diye andığı İsrail devletinin kuruluşu gerçekleşti.
İngiltere Filistin’den çekildikten sonra İsrail devletinin kurulmasıyla işgal süreci daha da ağırlaştı, yüz binlerce Filistinli yurtlarından sürüldü, büyük can ve mal kayıpları yaşandı.
Balfour’un öncülük ettiği süreçte tarihi Filistin toprakları üzerinde kurulan İsrail devleti, yarısından fazlasını mecburî göçe maruz bıraktığı Filistinlilerin halihazırda yaşadığı bölgelere hâlâ “halksız vatan” muamelesi yapıyor.