Nur Kaplan
ANKARA – Merkez üssü Maraş olan ve 11 kentte yıkıma yol açan zelzelelerde 40 binin üzerinde insan hayatını kaybetti. Sarsıntının akabinde on binlerce kişi öteki kentlere göç ederken, çok sayıda kişi bölgede çadır kentlerde yaşıyor.
BİNLERCE EMEKÇİ İŞSİZLİK TEHDİDİ ALTINDA
Deprem bölgesinde kayıtlı olarak çalışan yaklaşık 2 milyon personel bulunuyor. Organize sanayi bölgelerinin yoğunlukta olduğu kentlerde, hizmet bölümünün yanı sıra inşaat, demir-çelik, dokumacılık ve tarım bölümünde faaliyetler yürütülüyor. Sarsıntının akabinde binlerce kişi mevcut işlerini ve iş yerlerini kaybetmiş bir halde öteki vilayetlere işsizlik tehdidi altında göç etti.
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), sarsıntının yol açtığı yıkıma karşı çalışma hayatı, iş ve gelir teminatı, toplumsal güvenlik, barınma ve eğitim üzere hususlarda toplumsal siyaset tedbirlerini açıkladı. Sarsıntı bölgesinde işten çıkarmaların yasaklanması başta olmak üzere, kısa çalışma ödeneği ve kıdem tazminatı üzere pek çok hususta acil adım atılması öneriliyor. DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu, depremzede çalışanların haklarını ve toplumsal siyaset tedbirlerini anlattı.
‘ÇALIŞMA BAKANLIĞI ACİLEN DÜZENLEME YAPMALI’
Deprem bölgesinde hayatın büsbütün durduğunu söyleyen İstek Çerkezoğlu, hükümetin açıkladığı çeşitli takviyelerin yetersiz kaldığını söz ederek “Hayatın yine kurulabilmesini ve sürdürülebilmesini teminat altına almak lazım. Bunun yolu da toplumsal devlet ve toplumsal siyasetten geçiyor” dedi.
Bölgede kamusal dayanağın koşul olduğunu belirten Çerkezoğlu, şöyle devam etti:
“Şimdiden çalışanlara ‘gelin işbaşı yapın, yapmazsanız tazminatsız olarak iş akdiniz fesih edilecek’ bildirileri gelmeye başladı. İnsanların meskeni yok, ailesi paramparça olmuş, personel gidip nasıl orada işbaşı yapabilir? Bu şartlar altında insanların çalışabilmesi mümkün değil. Gidebilen gitti, gidemeyen çadır kentlerde kaldı. Orada hayatın kurulabilmesi çok sıkıntı. İnsanların gittikleri yerlerde de çalışabilmesi, istihdama katılabilmesi için imkanlar sağlanmalı. Bu toplumsal devlet anlayışıyla mümkün. Başta Çalışma Bakanlığı ve öbür ilgili bakanlıklar olmak üzere acilen düzenlemeler yapılmalı.”
İstek Çerkezoğlu ‘AFETZEDE ÇALIŞTIRMA MECBURİLİĞİ GETİRİLMELİ’
Deprem sebebiyle işten ayrılmak isteyenlerin kıdem tazminatının şartsız biçimde ödenmesi gerektiğini tabir eden Çerkezoğlu, depremzede çalışanlara hiçbir önkoşul aranmadan işsizlik maaşı bağlanmasını ve meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenlerin malul sayılarak aylık bağlanması gerektiğini belirtti. Çerkezoğlu, şunları kaydetti:
“Çok büyük bir iç göç yaşandı. Afetzedeler için yeni istihdam alanları açılmalı. Patronlar için afetzede çalıştırma mecburiliği getirilmeli. Sarsıntıdan bilhassa bayanlar ve çocuklar daha fazla etkilendi. Bu süreçte bayanlar daha fazla işsiz kalacak, işini, gelirini kaybedecek. Bilhassa bayanların istihdam imkanlarının tekrar yaratılması lazım. 99 sarsıntısı personel kenti olan Kocaeli ve etrafında büyük yıkıma yol açmıştı. DİSK, o periyot zelzelenin yaralarının sarılması için bir dizi faaliyet yürüttü. Hayatın yine başlaması, fabrikaların üretime geçmesi, çalışanların işbaşı yapabilmesinin imkanlarını sağlamaya çalıştık. Lakin şunu söylemek isterim, bu sarsıntı çok daha geniş bir bölgede, daha fazla insanı etkiledi. Şu an çok daha büyük bir seferberliğe muhtaçlık var.”
DİSK’in açıkladığı zelzele sonrası acil tedbirler şöyle:
?Depremzedelere ömürlerini sürdürmek ve tekrar kurabilmek için direkt yahut dolaylı çeşitli kamusal takviyeler sağlanmalıdır.
?Depremzedelerin elektrik, su, doğal gaz ve irtibat fatura borçları silinmelidir. Depremzedeler bu hizmetlerden bedelsiz yararlanmalıdır.
? Depremzedelerin vergi borçları ile kredi kartı ve gereksinim, konut ile taşıt kredi borçları silinmelidir.
? Depremzedelere kâfi kira ve mesken eşyası dayanağı sağlanmalıdır.
?Depremde hayatını kaybedenlerin hak sahiplerine prim ödeme ve çalışma müddeti şartları aranmaksızın vefat aylığı bağlanmalıdır.
? Zelzele sebebiyle meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenler prim ve sigorta müddeti kuralı aranmaksızın malul sayılmalı ve malullük sigortasından aylık bağlanmalıdır.
?Depremden ziyan görmüş emekçilerin korunması için derhal işten çıkarma (fesih) yasağı getirilmelidir.
? Depremzede işsizler önkoşul aranmaksızın işsizlik ödeneğinden yararlanmalıdır.
?Deprem bölgesinde kısa çalışma ödeneği önkoşulsuz verilmelidir.
?Deprem nedeniyle işten ayrılmak isteyen depremzedelerin kıdem tazminatı ödenmelidir.
? Afetle uğraş kapsamında yeni istihdam yaratılmalı ve patronlara afetzede çalıştırma yükümlülüğü getirilmelidir.
? Enkaz kaldırma çalışmaları sırasında emekçi sıhhati ve halk sıhhati kurallarına uyulmalıdır.
? İnançlı konutlar oluşturuluncaya kadar depremzedeler süreksiz olarak konaklama tesisleri ile uygun kamu tesislerine yerleştirilmelidir.
? KYK yurtlarında üniversite tahsiline devam eden öğrenciler barınmaya devam etmelidir.
?Uzaktan eğitime geçmeye zorlanan üniversite öğrencilerinin tahsillerine örgün olarak devam etmesi sağlanmalıdır.
? 17 Ağustos 1999 zelzelesi sonrasında olduğu üzere, sarsıntı bölgesinde uygun ders alanı tahsis edildikten sonra eğitim-öğretim sürdürülmelidir.
?Deprem sonrası kurulan hayat alanları bayan ve çocuk depremzedeler için inançlı olmalıdır.
? Zelzele bölgesindeki çocuklara yönelik takviye hizmetleri ivedilikle oluşturulmalıdır.
?Çalışma hayatındaki bayan depremzedelere yönelik özel tedbirler alınmalıdır.
? Sarsıntı sonrası artacak yoksulluk nedeniyle bayan ve çocukların uğrayabilecekleri şiddet ve istismara yönelik özel tedbirler hayata geçirilmelidir.