İSTANBUL – Kamuoyunda ‘Katliam Yasası’ olarak bilinen ‘Hayvanları Müdafaa Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ TBMM’de kabul edildi ve 2 Ağustos’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. .
Yasanın iptali için AYM’ye başvurulurken, yönetmeliğin taslağı; hayvan hakları kuruluşları, STK temsilcileri ve hayvanseverlerin toplumsal medyada yaptığı paylaşımlarla ‘yasadan daha kötü’ olarak tanımlanıyor. Taslakta, yasanın sokaktaki hayvanların sahiplendirilmesine faal rol oynayacağı tabir edilirken, fakat hayvan sahiplenecek şahıslara kimi şartlar getirildi. Maddede, sahipli hayvanın terkedilmesinin cezaya tabi olduğu belirtilse de taslakta, sahipli hayvanına bakamayacağını beyan edenlerin hayvanlarını bakımevlerine bırakmalarının önü açılıyor.
Bu ve gibisi birçok husus, çelişkileri de beraberinde getirirken, yönetmelik taslağını, İstanbul Barosu Hayvan Hakları Merkezi’nden Bahtiyar Güner ile konuştuk.
Bahtiyar Güner ‘YASA HAYVANLARA SİLAH ÇEKMİŞ, YÖNETMELİK İSE TETİĞE BASMIŞTIR’
Güner’e, birçok hayvanseverin taslağı ‘yasadan da kötü’ olarak değerlendirmesinin nedenini sorduk. Güner, “Tek cümleyle özetlemek gerekirse; yasa hayvanlara silah çekmiş yönetmelik ise tetiğe basmıştır. Yasa ile hayvanların ömürleri tehdit edilirken yönetmelik, hayat haklarının nasıl ellerinden alınacağını ayrıntılandırmış ve hatta çeşitlendirmiştir. Bunun doğal bir sonucu ve yasanın toplumdaki katliam meraklısı kısmın kendilerine verdiği özgüvenin getirisi olarak yönetmelik sırf mevt seçeneği sunmaktadır” diye yanıtladı.
Yasada, ‘Yerel idarelerin vazife ve sorumlulukları’ başlığı altında hayvan sahiplenilmesine dair şu tabirler yer alıyor:
“Hayvan bakımevinde bulunan hayvanlardan sahiplendirilmeye uygun olanların sahiplendirilmesi için kampanyalar düzenlemek, mahallî idare ilân panoları ile mahallî idarenin internet ortamı ve başka tüm yayın organlarında duyuru yapmak.”
Yasanın Meclis’ten geçmesi sonrası Türkiye çapında hareketler devam etti. ‘APARTMANLARDA HAYVAN ALEYHİNE KARAR ALINMASI KOLAYLAŞIYOR’
Ancak yönetmelik taslağı, hayvan sahiplenilmesi için şu kaideleri sunuyor:
“F) Hayvan bakımevlerinden sahipsiz kedi ve köpek sahiplenmek isteyen gerçek yahut hukukî şahıslar için Sahipsiz Hayvan Edinme Formu doldurulmak ve formun sorumlu veteriner doktor tarafından onaylanmak suretiyle Bakanlık sistemine kaydedilmesi ve hayvan pasaportunun oluşturulmasını sağlamak, G) Hayvan bakımevinden köpek sahiplenmek isteyenlerden 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki idare planı doğrultusunda bağımsız kısımda köpek bulundurabileceğine dair belgeyi istemek…”
Güner’e nazaran, sahiplenilen hayvanla ilgili apartmanda yaşanacak en ufak bir tartışmada hayvan aleyhine karar alınmasının önü açılıyor.
Güner, bu durumu şöyle söz etti:
“Yasanın hazırlık etaplarında, taslağın kurul görüşmelerinde bu katliamı kurgulayan tüm siyasi ağızlardan sahiplenmeye teşvik, sokakların güvenliği üzere yapay vaatler duysak da hem kanunla hem de yönetmelikle birlikte görüldü ki bu şahısların sıkıntısı asla hayvanların huzuru, güvenliği ve korunması olmadı. Yönetmelikte sahiplenmeye ait katı kurallar konulması, sahipli hayvanın dahi ağızlıkla gezdirilmesi, hayvan sahiplenilmesi için site yahut apartman idare planına uygunluğun kural koşulması, hayvan sahibi ile hayvan düşmanları ortasında oluşabilecek en ufak ihtilafta hayvanın aleyhine karar almanın kolaylaştırılması üzere hususların tek bir maksadı olduğu söylenebilir; hayvanların toplumsal yaşantıdan ve ülkemizden büsbütün koparılması.”
‘DAHA FAZLA HAYVAN TERK EDİLECEK’
Yasaya nazaran köpeğini sokağa bırakana 60 bin lira ceza uygulanacak. Bununla hedef, köpeklerin terk edilmesinin önüne geçmekti lakin yönetmelik taslağında köpekleri bakımevlerine terk edilebileceği belirtiliyor: “Kedi ve köpek sahiplerinin mevti ya da hayvanına bakamayacağını bildirdiği durumlarda; kedi ve köpekleri hayvan bakımevlerine kabul etmek, bakanlık data sisteminden sahiplilik statüsünü düşürüp sahipsiz hayvan statüsüne almak, sahiplendirmeye uygun olanları lokal idarelere ilişkin hayvan bakımevlerinde bakmak ve sahiplendirilmeye uygun olanları sahiplendirmek.”
Hayvanların terk edilmesini yasal bir yere oturtup oturtmayacağını ait Güner, şu tabirleri kullandı:
“Hayvanın terkine yönelik getirilen ‘bakımevine bırakma ve kimlik kaydının sahipsiz statüsüne düşürülmesi’ değişikliği halihazırda ekonomik ve toplumsal problemler yaşayan hayvan sahiplerinin hayvan bakmaya yönelik getirilen ağır kurallar sonucunda kapasite sorunu yaşayan bakımevlerine daha fazla hayvanı terk etmesine yol açacak ve nihayetinde ülkedeki sahipli hayvan sayısı azaltılarak terk edilen hayvanların öldürülmesine sebebiyet verilecektir. Çünkü sokaktaki hayvanlar için vefatı kaide koşanlar gözlerini sahipli hayvana da dikmiş bulunmaktadır.”
Yasanın Meclis’ten geçmesi sonrası ‘evet’ oyu veren vekiller hatıra fotoğrafı çektirdi. ‘YASAKLI’ IRKLARA VEFAT FERMANI
Yasada, en çok tartışılan hususlardan biri de ‘ötenazi’ ismi altında hayvanların katledilme münasebetleri oldu. Yasanın ilgili unsurunda bununla ilgili “İnsan ve hayvanların hayatı ve sıhhati için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları denetim edilemeyen, bulaşıcı hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olan” köpeklerin veteriner tabip tarafından/gözetiminde öldürülebileceği belirtiliyor.
Yasanın çıkması öncesi ve yasanın kabul edilmesi sonrası birçok hayvansever bu unsurun, köpeklerin öldürülmesi manasına geldiğini savunuyordu. Yönetmelik taslağı, tartışmalara son verecek sertlikte ‘ölüm’ içeriyor: “5199 sayılı Kanun’un süreksiz 3 üncü hususu kapsamında müddeti içerisinde kısırlaştırılarak sahiplendirilmiş olanlar dışında bakanlıkça belirlenmiş tehlike arz eden hayvanlara el konulur ve hayvan bakımevine götürülerek ötanazi yapılır.”
Güner, ‘yasaklı’ olarak tabir edilen hayvanların bu unsura nazaran katledileceğini söyledi. Buna nazaran hayvanlara hiçbir ömür bahtı tanınmamasını eleştirdi: “Bilime ve ahlaka riayet eden hiçbir insan, aşikâr bir ırka mensup olduğu gerekçesiyle bir canlının öldürülmesini, hapsedilmesini, ömrünün sonuna kadar hiçbir canlıyla temas etmeyecek biçimde bakılmasını zeka eseri bir uygulama olarak göremez. Bildiğimiz üzere kimi köpek ırkları, bu mevzuda ehil dahi olmayan ve hiçbir veterinerlik eğitimi almamış Tarım ve Orman Bakanlığı’nın tek bir imzası ile tehlike arz eden statüsüne sokulabilmektedir. Bu düzenleme ile ‘yasaklı’ denilen ırka mensup köpeklerin en son 14 Ocak 2022 gününe dek çipletilmesi, kayıt altına alınmayanların ise bakımevinde ölene dek tutulmasının önünü açmıştı. Kelamda sahiplendirmeyi teşvik ettikleri savında olan hayvan düşmanı politikler ise bakımevlerinde tutulan bu köpeklerin istekli sahiplenmeye dahi imkan verilmeden derhal öldürülmelerini emretmektedir. Hasebiyle 2022 yılı ve öncesinden beri bakımevlerinde tutulan, sahiplenilmesi yasak olan bu köpekler hiçbir hayat bahtı tanınmadan öldürülecektir.”
‘MÜCADELE VERDİĞİİZ KİTLE HAYVAN KATİLİ’
Güner, maddeyle ilgili getirilen tenkitlerin bu yönetmelik taslağı ile ne kadar haklı olduğunu belirterek şöyle devam etti: “Yönetmelikte genel çizgileriyle bakmak gerekirse kelamda Vilayet Hayvanları Muhafaza Şurası’nın, hayvanları öldürmekle görevlendirilmesi, Hayvanları Müdafaa Kanunu’nun hayvanlara vefattan diğer seçenek sunmaması, yasanın hazırlık kademesinden beri lisana getirdiğimiz üzere bu durumun evvel sokaktaki daha sonra konuttaki hayvanların öldürülmesine kadar ileri gideceği teşhisi kelam konusu… Bu durum ne yazık ki karşı uğraş verdiğimiz kitlenin siyasi güce sahip bir avuç hayvan katili olduğu gerçeğini bizlere göstermiştir.” 