BEUN Mühendislik Fakültesi Geomatik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu; grubu ile birlikte 3 yıl evvel çalışmalarına başladığı, yeryüzünde meydana gelen olaylar ile yapılardaki değişimin tespit edildiği yazılımı hayata geçirdi. Yazılım ile birlikte yeryüzündeki bina değişimleri, buzul ve kar kütlelerindeki değişimler, yapılar ve yerlerdeki deformasyonlar ile barajlardaki su artış ve azalışları da tespit edilebiliyor.
Uydu datalarıyla yapılan kıyaslama sonucu makul vakit aralıklarındaki değişimler belirlenebiliyor. Daha evvel sarsıntı bölgeleri, barajlar, İsrail’in Gazze’ye saldırısı sonucu bölgedeki değişimleri kamuoyu ile paylaşan Kutoğlu; bu defa de Santorini Adası’ndaki 2014 yılından bu yana süregelen değişimleri inceledi.
Kutoğlu, Santorini Adası’ndaki yanardağ kraterinde yapılan incelemelerde yüzeyde bir genleşme tespit ettiklerini açıkladı. Kutoğlu, “Bu mevzular gündeme gelince biz de üniversitemizde geliştirmiş olduğumuz küresel müşahede tahlil uygulamasıyla bölgeyi inceledik. Hakikaten de Santorini Adası’nın yanardağ kısmının krater bölgesinde bir genleşme gözüküyor. Lakin bu genleşme bir patlamaya dönüşür mü? Onu söylemek güç. Zira bazen yanardağlarda karakteristik olarak vakit zaman basınç artışı nedeniyle bu halde yüzey deformasyonları meydana gelebiliyor. Fakat bunlar her vakit patlamaya dönüşmüyor. Bazen bu basınç aşağıdaki magma katmanındaki etkileşimler sonucunda zaten düşebiliyor. Patlama olmadan sona erebiliyor” dedi.
“AKTİF YANARDAĞLARIN OLUŞTURDUĞU ZİYANLARDAN DAHA BÜYÜK BİR ZİYANA YOL AÇACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM”
Santorini Adası’nda antik periyotlarda önemli sarsıntılar yaşandığını, volkanik patlamaların olduğunu hatırlatan Kutoğlu, günümüzde İzlanda ve İtalya’daki yanardağların çok daha faal olduğuna dikkat çekti. Santorini’de yaşanabilecek patlamanın hudutlu bir tesiri olacağının altını çizen Kutoğlu, “Günümüzde İzlanda bölgesinde yeniden Avusturalya’da, İtalya’da çeşitli yanardağ patlamaları meydana geldi. Onlar daha faal yanardağlar. Açıkçası şahsen onların oluşturduğu ziyanlardan çok daha büyük bir ziyana yol açacağını düşünmüyorum. Hudutlu bir tesiri olacaktır. Hele İstanbul ile hiçbir ilgisi yok. Patlaması durumunda da tahminen bir iki metrelik tsunami dalgaları oluşturabilir. Onun dışında kül bulutları oluşabilir. Ancak ne İtalya’daki ne de İzlanda’daki yanardağ patlamalarından daha büyük bir patlamaya dönüşeceğini düşünmüyorum. O bölgedeki adalarla hudutlu kalabilecek bir durum meydana gelebilir düşüncesindeyim” formunda konuştu.
“HELENİK YAY KIRILSA BİLE 20 METRELİK DALGALAR GÖRMEYİZ”
Avrupa Tsunami Araştırma Grubu’nun hayata geçirdiği interaktif tsunami haritasını da inceleyen Kutoğlu, “Baktığımız vakit kıyılarımızda en fazla bu da çok geniş bir dönemi ele alıyor. 10 bin yıl içerisinde baktığımız vakit ortaya çıkabilecek azamî yüksekliği, helenik yay kırılsa bile ki en büyük tsunami oradaki dalma batma zonunun kırılmasıyla yaşayabiliriz. Beş metre civarında bir tsunami meydana gelebilir. Bodrum, Marmaris etraflarında araştırma takımının verdiği pahalara nazaran bu 2 ila 3 metreye kadar düşebiliyor. Münasebetiyle bu Uzakdoğu’da meydana gelen 20-30 metrelik tsunamileri görmeyeceğiz manasına gelir. Bu da uygun bir şey. Beş metrelik bir tsunami meydana gelse ne olur? Kıyı bölgelerimizde, yükseltisi düşük olan, çökelti alanlarında, alüvyon, ovalık, plaj alanlarında 5 metrelik dalga 100 katı kadar yani 500 metre tahminen 1000 metre kadar içeriye girip ziyan oluşturabilir. Bu türlü bir potansiyel var. Açıkçası şu durumda da buna pek ihtimal vermiyorum” sözlerine yer verdi.
“KENDİ BÖLGESİNDEKİ FAY ÇİZGİLERİNE GERİLİM YÜKLEMESİ DURUMU KELAM KONUSU OLABİLİR”
Kutoğlu, “Depreme tesiri ne olur” sorusuna ise “Nereyi kast ediyorsunuz. Bunlar volkanik etkileşimler. Tektonik kaynaklı değil. Münasebetiyle Ege, İzmir bölgesindeki karadaki fay sınırlarına yada İstanbul’daki fay sınırına bunun tesirinin olması mümkün değil. Lakin tekrar o bölgede meydana gelen aslında var olan küçük fay çizgilerine, kendi bölgesindeki fay çizgilerine gerilim yüklemesi durumu kelam konusu olabilir” dedi.