Büyük yıkıma yol açan sarsıntıda ayakta kalsa da vakitle yıpranan konut ve iş yerlerinin yenilenebilmesi için Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında 2012’den bu yana uygulanan kentsel dönüşüm müracaatlarının alınmasına devam ediliyor.
Uygulamadan faydalanmak isteyen bina sahipleri, yaptırdıkları riskli yapı tespiti sonucunu Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğüne ileterek kentsel dönüşüm müracaatında bulunuyor. Onayın akabinde yıkım ve inşaat süreçleri devam eden hak sahiplerine 18 ay kira takviyesi veriliyor.
Yalova’da yapılan müracaatlarda 2 bin 541’i konut, 336’sı iş yeri olmak üzere 2 bin 877 bağımsız kısma sahip 926 riskli yapı için kentsel dönüşüm kararı verildi. Bunlardan yüzde 80’i yıkılıp tekrar inşa edildi.
Altınova ilçesinde riskli yapı tespiti yapılan bir binayı gezen Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Yapı Ana Bilim Kolu Dr. Öğr. Üyesi Hasan Sesli, Türkiye’de hasar tespiti ve mevcut binaların değerlendirilmesiyle ilgili iki yönetmeliğin yürürlükte olduğunu söyledi.
Binalardan alınan datalarla yapının riskli olup olmadığının belirlendiğini anlatan Sesli, “Riskli olduğu ortaya çıkarıldığında binanın yıkımı yapılır. Bu süreç vatandaşın başvurusu üzerine yapıldığı için kanunun verdiği yetkiler sayesinde kira yardımı, vergiden faydalanma üzere süreçlerden geçirilerek yeni binanın yapılmasına imkan sağlanmış olur.” dedi.
Sesli, bulundukları binanın kolonlarından birinden alınan karot numunesinden hazır beton kullanılmadığı, çakıllar ile çakıl kum dağılımının uygun olmadığının anlaşıldığını aktardı.
İrili ufaklı farklı boyutlarda agregaların olduğunu, beton harcının neredeyse kum üzere ufalanma noktasına geldiğini belirten Sesli, “1999 zelzelesi öncesinde yapılan binaların üzerinden çabucak hemen 30 yıl geçti. 30 yılı geçkin binalar, ekonomik sürecini neredeyse tamamlamış oluyor. Alışılmış o devir yapılan binaların birçoğu kontrolden uzak inşa edilmiş. Hem ekonomik ömrünü tamamlamak üzere olan hem de kontrolden uzak inşa edilen binaların yeni yönetmeliklere nazaran gözden geçirilmesi ve durumlarının tespitinin yapılması elzemdir.” diye konuştu.
Sesli, 2007’de çıkarılan yönetmeliğe nazaran inşa edilen binaların da 2018’dekine nazaran denetimden geçirilmesinin, yapıları zelzeleye daha hazırlıklı hale getirilebileceğini vurguladı.
“BAZEN USTALAR KOLAYA KAÇABİLİYOR”
Ayrıca 2020’de inşa edilen lakin bodrum katında su tesisatı çekilirken kolon ve kirişlere ziyan verilen bir binayı gezen Sesli, direktörlüğe uygun yapılarda işçiliğin de değerli olduğunu lisana getirdi.
Yeni yapılarda bu çeşit uygulamalara şahit olabildiklerini anlatan Sesli, şöyle devam etti:
“Bu uygulamalar binanın statik projelerinin dışında yapılan uygulamalar. Yapının kontrol sürecinden bu çalışmaların da geçmesi gerekiyor. Zira ‘ince işçilik’ olarak nitelendirdiğimiz son süreçler ustaların eline bırakılan bir durum. Bazen ustalar kendi işlerinde kolaya kaçabiliyor. İşlerini kısa vadede daha süratli yapabilmek için ne yazık ki birtakım kolonlarda delmeler, kirişin açıklık bölgelerinde sıyırmalar yaparak tesisatın geçmesini sağlıyorlar. Ne yazık ki elektrik tesisatları da büyük sorun oluyor. Elektrik çizgileri ekseriyetle kirişlerin orta bölgelerinden geçiriliyor ve bir boşluk oluşturuluyor. Bunların aşılabilmesi için ustalarımız ve alanda çalışan işçimizin çok önemli bir eğitimden geçirilmesi gerekiyor.”
Laboratuvar denetçisi olan inşaat mühendisi İkram Yaralı da Yalova’da üretim tarihi 40 yılı bulan binaların yaklaşık yüzde 90’ında yoğunlukla deniz kumu kullanıldığını, tavanların bile çökmeye başladığını belirtti.
Yaralı, bina sahipleri ve kiracıların yapı güvenliği konusunda daha hassas olması gerektiğini kaydetti.
Veli Çalışır da 3 katlı aile apartmanları için kentsel dönüşüm müracaatında bulunduğunu lisana getirerek, “Bina neredeyse 50 yaşında. Evvel can güvenliğimiz değerli. O yüzden binayı yıkıp yeni baştan hayat alanı yapmak istiyoruz. Ayrıyeten yeni bina yapmak için uygun kredi takviyesi var, vergilerden muaf oluyorsunuz.” sözlerini kullandı.